گرافیک یا به تعبیری، ارتباط تصویری، شاخه ای فراگیر از هنرهای تجسمی است که بیش از سایر هنرها همچون طراحی صنعتی، جلوهای کاربردی دارد. اگرچه فرآیند شکل گیری گرافیک مانند دیگر گرایشهای تجسمی، خلاقیت، مفهومگرایی و ساختار اصولمند تجسمی را به همراه دارد اما این فرآیند، رهآورد دیگری را نیز لحاظ میکند که آن مخاطب است. یعنی رهآوردی خلاق در ارائه مفاهیمی به مخاطبان، مبتنی بر ساختار تجسمی، همانگونه که ذکر شد. عنصر مخاطب، رویکرد گرافیک یا ارتباط تصویری را از دیگر هنرهای تجسمی به هنرهای کاربردی هدایت میکند و این تمایز در بسیاری از موارد قابل مطالعه و توجه است. اگر در بحث شهرنشینی، نخستین دغدغه شهرسازی را ساخت مسکن و محل قرار و مکنت یافتن بدانیم، پس معماری چه نقشی را دنبال میکند؟ شاید گفته شود ساختن مسکنی مبتنی بر ساختار اصول مند فنی. اما در فرآیندی خلاق و مفهوم گرا.
از سوی دیگر در ره آوردی کلانتر، سؤال این است که طراحان شهری برای کدامین هدف هویت آکادمیک را تشکیل میدهند و کدام ارزشها را محل استناد این هدف قرار میدهند؟ باز شاید گفته شود طراحی شهری براساس ساختار اصول مند فنی، علمی و هنری با نیازها و ضرورتهای انسانی، طبیعی و زیستمحیطی، علمالاجتماع و دیگر ضرورتها. با این حال فصل مشترک قابل توجه در تمامی تعاریف فوق برای مخاطب و تقاضا و ضروریت های مخاطب است.
اگرچه ساختارهای تعریف شده روندی جزء به کل و از درون به بیرون را در تاریخ بشری طی کرده است، اما امروزه این ساختار وجود دارد و مدنیت و فرهنگ، آن را برای بشر فراهم آورده است. اگر نیازهای طبیعی و غریزی بشر همراه با بخشی از ضرورت های روحی و روانی آن الزام تشکیل شهرنشینی و ساخت جامعه را رقم میزند، بخش دیگری از این نیازها و ضرورتها به همراه ساختار روحی و روانی، چگونه شهرنشینی و چگونه زندگی اجتماعی را رقم میزنند.
بخش اخیر همان بخشی است که عمدتاً کشورهای جهان سوم یا در حال توسعه؛ آن را نه تنها نیاز و ضرورت نمیدانند، بلکه نوعی تفنن و فانتزی تلقی میکنند و آن چیزی جز هنر و خلاقیت نیست. ساختن مسکن در روند چگونه ساختن و کجا ساختن در انطباق با کدامین نیازهای بشری ساختن، خود معماری را محل خلاقیت و طراحی مفهومی قرار میدهد. این که بشر از کدامین وسایل بهره ببرد و وسایل جزء تا کل و خصوصی تا عمومی زندگی خود را مبتنی بر کدامین نیازها قرار دهد، طراحی صنعتی را برای این خلاقیت و استفهام مفاهیم عمیقتر، تعریف میکند.
سؤال اساسیتری که در این رهگذر به ذهن متبادر میشود، این است که آیا بهرهمندی از رنگ و چگونگی آن تصاویر ـ همه آنچه که در اطرافمان میبینیم ـ قابل ملاحظه نیستند؟ پس چرا به رنگ لباسمان، مبلمان و وسایل محیطمان، حتی بدون تمرکز و دقت خاص نیمنگاهی داریم و اگر توجه نداریم، چرا؟
آیا میدانید اغتشاش و آلودگی بصری چیست؟ نگاهی به اطرافتان در منزل، محل کار و محیط شهر بیندازید. تناسب را در چه میبینید؟ عناصر و ساختارهای اطرافمان طی چه فرآیندی به زیبایی و تناسب بدل میشوند؟
در یک شهر آیا عنصری نادیدنی داریم که از ارتباط بصری ما مورد غفلت قرار گرفته باشد؟
عدم توجه ظاهری، دلیل برنادیده شدن آنها توسط ضمیر ناخودآگاهمان نیست. زیرا دوربین چشمان با سرعتی بالا و با کیفیتی مرغوب تصاویر را در ناخودآگاه خود، ذخیره میسازد.
آیا از دیدن فیلمی مغشوش و صدپاره با صدایی نامفهوم لذت میبرید؟ این تأثیر مستقیم آن فیلم بر روان و ناخودآگاه شماست که با دیدن آن، روان شما را دچار عصبیت و پریشانی میسازد. ناهماهنگی و اغتشاش در منظر شهری نیز چنین تاثیری بر شهروند می گذارد.
ارتباط بصری در نگاه شهری، خود، در جستوجوی آهنگی هارمونیک و جذاب از همنشینی فرآوردههای بصری است. گرافیک شهری این ساختار را در اصول و مبانی تعریف میکند، رنگ آمیزی را تدوین میکند و برایش موسیقی میگذارد تا تصویری خلاق مبتنی بر نیازها و ضرورتهای روحی و طبیعی بشر در روند مدنیت وی، با آهنگی موزون از تمام عناصر فراهم آورد. گرافیک شهری، خانه شهری شما را، در روندی سالم و زیبا، در ارتباطات بصری قرار میدهد. لذا باید پرسید طراحان شهری که نیازها و ضرورت های مختلفی از زیست بشر در شهر مطالعه میکنند، این ارتباط سالم و زیبای بصری را چگونه تأمین کردهاند؟
فرم، رنگ، بافت، تجمع و تفرق، تعادل و دیگر عناصر و روابط بصری، که حجم و سطح بصری فراوانی را شامل میشوند، چه نقشی در طراحی یک شهر دارند؟ آیا به تعادل، هارمونی، ریتم و تضاد فرم یا رنگ عناصر شهریمان، از ساختمانها و مبلمان شهری گرفته تا طراحی ساختار شهر، کوچه، خیابان، میادین، بزرگراهها، پیادهراهها و... توجه داریم!؟
گرافیک شهری کیفیت و کمیت این ارتباطات را تعریف میکند و در ساختار یک مدیریت شهری آن را قانون لازمالاجرا میسازد. گرافیک شهری یک مشت عناصر مشتت و آلوده کننده بصری شهر و روندی از طراحی و پوسترایز سفارشی و تهی از این امتیازات نیست. گرافیک شهری تمام توان بصری شهر در هماهنگسازی و زیباسازی محیط بصری است.